ಐನ್‌ಮನೆಲ್ ಮೂಂದ್ ತರತ್‌ರ ಮನೆ ಕೊಡಗ್‌ಲ್ ಪಂಡ್ ಇಂಜತ್. ಏದೆಲ್ಲಾಂದೆಣ್ಣಕ ಮುಂದ್ ಮನೆ, ಅಥವಾ ನಾಲ್ ಕೆಟ್ಟ್ ಮನೆ. ಒತ್ತೆ ಪೊರೆ ಮನೆ ಪಿಂಞ ಮಡಕಮನೆ. ಈ ಮಡಕಮನೆನ ಇಂದೇತ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಮಿಶ್ರಿತ ಭಾಷೆಲ್ ಎಲ್ ಶೇಪ್‌ರ ಮನೆಂದ್ ಎಣ್ಣಲು. ಈ ಮೂಂದ್ ತರತ್‌ರ ಮನೆಯಡ ಪೈಕಿ ಮಡಕಮನೆ ದುಂಬ ಜನಪ್ರಿಯ ಆಯಿಲೆ. ಎನ್ನಂಗ್‌ಂದೆಣ್ಣಕ ಪಂಡೆಲ್ಲ ಪಿಲ್ಲ್ ಮನೆಯೇ ಇಂಜಿಯೆ. ಮಡಕಮನೆರ ತಿರ್‌ಕತ್‌ಲ್ ಮಳೆಗಾಲತ್‌ಲ್ ತೋರುವದ್ ಓರ್ ಸಾಮಾನ್ಯ ದೋಷ. ಅನ್ನನಾಯಿತ್ ಪಂಡಿಂಜ ಮಡಕ ಮನೆಯಳೆಲ್ಲ ಇಲ್ಲ ತಾಯಿ ಪೋಚಿ .
ಐನ್‌ಮನೆರ ಸುಮಾರ್ ನೂರ್ ನೂಯಿಟಯಿಂಬದ್ ಮಾರ್ ದೂರತ್‌ಲ್ ಮನೆರ ಬಕ್ಕ ಇಪ್ಪ. ಬಕ್ಕ ಎಣ್ಣುವಾನ ಕನ್ನಡತ್‌ರ ಹೆಬ್ಬಾಗಿಲುಂದ್ ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಯವಲು. ಈ ಬಕ್ಕತ್‌ಂಜಿ ಐನ್‌ಮನೆಕ್ ಅಡಂಗ್‌ನ ಪ್ರದೇಶ ಸುರುವಾಪ. ಬಕ್ಕಂತ್‌ಜಿ ಚೆನ್ನ ದೂರ ಕೆತ್ತಣೆ ದಂಡ್ ಬರಿ ಕಲ್ಲ್ ಕೆಟ್ಟ್‌ನ ಓಣಿ ಇಪ್ಪ. ಈ ಓಣಿ ಸುಮಾರ್ ನಾಲಡಿಂಜಿ ಎಟ್ಟ್‌ಪತ್ತ್ ಆಡಿರಚ್ಚಕ್ ಅಗಲ ಇಪ್ಪ. ಇನ್ನನೆ ಓಣಿಲ್ ಸಾಗಿತ್ ಬಪ್ಪಕ್ಕ ಓಡೆ ಕ್‌ಟ್ಟುವ. ಓಣಿರ ಪಣಿ ಚೆನ್ನ ಒರಟೊರಟಾಯಿತ್ ಕಂಡಕಲೂ ಓಡೆರ ಪಣಿ ನಾಜೂಕಾಯಿತಿಪ್ಪ. ದಂಡ್ ಬರಿಕೂ ಕಲ್ಲ್ ಕಕ್ಕಟ್ಟ್ ನಡಪ ನೆಲಕೂ ಕಲ್ಲ್ ಹಾಸಿತ್ ಕರಿಂಗಲ್ಲ್‌ರ ಉಬ್ಬಾಂಡಿ ಅಥವಾ ಉಬ್ಬ ಇಡುವಕ್ ನಿಪ್ಪ್‌ಚಿಟ್ಟ ಆರಾರ್ ತೂತ ಉಳ್ಳ ಕರಿಂಗಲ್ಲ್‌ರ ಕಂಬ ಓಣಿನೋ ಓಡೆನೋ ತಿರಿಪ ಜಾಗ. ಓಡೆ ಕಡಂದದು ಮನೆರ ಕೇಕಿಯ ಕಂಡಿ. ಓರಂದ್ ಒಕ್ಕತ್‌ಲ್ ಕೇಕ್ ಪಡಿಞಾರ್ ದಂಡ್ ಬರಿಂಜೂ ಓಣಿ ಇಪ್ಪದುಂಡ್. ಕೇಕಿಯ ಕಂಡಿರ ನಡುಲ್ ಎತ್ತ್ ಪೋರ್ ಪೋಪ ಚೋಮಂಗಳ ತಳತುವ ಕಲ್ಲ್‌ಬೋಟಿಯ ಇಪ್ಪ. ಚೋತ್ ಬಂದ ಚೋಮಂಗ್ ನೀರ್ ಕುಡಿಪಕ್ ಕರಿಂಗಲ್ಲ್‌ಲ್ ತೊರಂಡಿತ್ ಮಾಡ್‌ನ ಕಲ್ಲ್‌ರ ನೀರ್ ದೋಣಿ ಇಪ್ಪ. ಈ ಎದ್‌ಕೆ ಕಂಡಿರ ಎಡತೋ ಬಲತೋ ಪಡಿಞಾರ್‌ಲೂ ಅತ್ತ ನಿಪ್ಪ ಪಟ್ಟಿ. ಒಕ್ಕಿ ಕಳ, ಎಲ್ಲ ತಾಂದಿತ್ ಇಪ್ಪ. ಮೆದೆ ಪಿಮ್ಮುಂಡ ತೆರೆ ಇದೆಲ್ಲ ಮೂಂದ್ ನಾಲಡಿ ಪೊಂದ್‌ನ ಜಾಗತ್‌ಲ್ ನಿಂದಿತಿಪ್ಪ. ಪಟ್ಟಿಲೂ ಒಕ್ಕ್ ಕಳತ್‌ಲೂ ಕಲ್ಲ್‌ರ ಬೋಟಿ ಇಪ್ಪ. ಕಂಡಿಂಜಿ ಪಟ್ಟಿಕೂ ಪಟ್ಟಿಂಜಿ ಕಳಕೂ ಮಧ್ಯತ್‌ಲೆಲ್ಲ ಕಲ್ಲ್ ಕಕ್ಕಟಾಯಿತ್ ಕಲ್ಲ್‌ರ ಉಬ್ಬಾಂಡಿಯ ಇಪ್ಪ. ಇದೆಲ್ಲ ಐನ್‌ಮನೆಕ್ ಅಡ್‌ಂಗ್‌ನ ಪ್ರದೇಶ. ಪಂಡ್ ನೆಲಮಟ್ಟತ್‌ರ ಅಡಿಕ್ ಫೌಂಡೇಶನ್ ಕಳತಿತ್ ಕಟ್ಟಡ ಕೆಟ್ಟುವದಿಂಜಿತಿಲ್ಲೆ. ಮಣ್ಣ್ ಕಲಂದಿತ್ ನೆಲಮಟ್ಟತ್ ಮೂಂದ್ ನಾಲಡಿ ಎತ್ತರಕ್ ಪೊಂದ್‌ಚಿಟ್ಟಿತ್ ಆ ಎತ್ತರತ ಪಾಯತ್‌ಲ್ ಮನೆ ಕೆಟ್ಟವಂಜತ್. ಅನ್ನನಾಯಿತ್ ಎದ್‌ಕೆ ಕಂಡಿಂಜಿ ಐನ್‌ಮನೆರ ಕಯ್ಯಾಲೆಕ್ ಪತ್ತಂಡಿಕ್ ಮನೆರ ಸುತ್ತೋ ದಂಡ್ ಮೂಂದಡಿ ಅಗಲತ್‌ರ ಎರಿಯ ಅಥವಾ ತೆತ್ತಿ ಅಥವಾ ಕನ್ನಡತ್‌ರ ಜಗಲಿ ಇಪ್ಪಂಜಿತ್. ಈ ಎರಿಯತ್‌ರ ಒಳ್‌ರ ಪ್ರದೇಶವೇ ಪವಿತ್ರವಾನ ಐನ್‌ಮನೆ ಅಥವಾ ಆರೋಢ. ಈ ಐನ್‌ಮನೆಯೇ ಕೊಡಗ್ ಮೂಲ ನಿವಾಸಿ ಒಕ್ಕಡ ವಾಸಸ್ಥಾನವೂ ಅಕ್ಕು ದೇವಸ್ಥಾನವೂ ಅಕ್ಕು.
ಐನ್‌ಮನೆರ ಕೇಕಿಯ ನಡಿಯತ್‌ರ ಎದ್‌ಕೆ ಮೊಟ್ಟ್ ಪತ್ತಿತ್ ಒಳ್‌ಕ್ ಕೊಡುವದು ಕಯ್ಯಾಲೆ ಕ್‌ಟ್ಟುವ. ಕಯ್ಯಾಲೆಲ್ ಚಿತ್ರಕಲೆ ಉಳ್ಳಕಂಬ್ ಐಮರ ಪಿಂಞ ಬೆಲ್ಕ ಐಮರ ಇಪ್ಪ. ಎದ್‌ಕೆ ಕಟ್ಟೋಳೆ ಪಡಿ ತರಾವರಿ ಪ್ರಾಣಿ ಪಕ್ಷಿ ಪಿಂಞ ಪೂಬಳ್ಳಿರ ಚಿತ್ರಕಲೆಂಜಿ ಕೂಡಿತಿಪ್ಪ. ಈ ಕಟ್ಟೋಳೆರ ಒಳಭಾಗತ್‌ಲ್ ಶುದ್ಧ ಮುದ್ರಿಕೆ ಪಿಂಞ ಪಾವಿತ್ರತೆ ಕಾಪಾಡಂಡು. ಕಟ್ಟೋಳೆ ಕಡಂದದು ಮುಂದ್ ಕ್‌ಟ್ಟುವ. ಒತ್ತೆ ಪೊರೆ ಅಥವಾ ಮಡಕ ಮನೆಲ್ ಬಾಡೆ ಕ್‌ಟ್ಟುವ. ಉಂಬಳ ಮನೆ, ನೆಲ್ಲಕ್ಕಿ ನಡುಬಾಡೆ, ಬುದ್ದವ ಕೋಂಬರೆ, ಕನ್ನಿ ಕೋಂಬರೆ, ಮಿದಿ ಕೋಂಬರೆ ಇದೆಲ್ಲ ಐನ್‌ಮನೆಲಿಪ್ಪಂತ ಬೋರೆ ಬೋರೆ ಭಾಗ.
ಸಂಸಾರ ಪೆರ್‌ತಿತ್ ಐನ್‌ಮನೆಲ್ ಜಾಗ ಪೋರತಾಪಕ ಐನ್‌ಮನೆರ ಸುತ್ತ ಆಲೆಪೊರೆ ಎಣ್ಣ್‌ನಕ ಪೊರಮನೆ ಕೆಟ್ಟಿಯಂಡ್ ಸಂಸಾರ ನಡತುವ. ಈ ತರ್‌ತ್‌ರ ಪೋರಮನೆಯ ಐನ್ ಮನೆರ ಪಾಯಕ್‌ಂಜಿ ಪೊಂದಿತ್ ಇಪ್ಪಕಯ್ಯ ಎಣ್ಣುವ ನಿಯಮ ಉಂಡ್. ಐನ್‌ಮನೆಕ್‌ಂಜಿ ತಾಂದಿತಿರಂಡು. ಅಲ್ಲತೆ ಐನ್‌ಮನೆರ ಮೂಲರಚನೆಕ್ ಏದ್ ತರತ್‌ಲೂ ಅಡ್ಡಿ ಆಪನ್ನಕೆ ಇಪ್ಪಕಯ್ಯ.
ಬೇಲ್ ಬೊಳೆರ ರಕ್ಷಣೆಕಾಯಿತೋ, ಅತ್ತ ಕಡಚಿಯಳ ಚಾಕುವಕ್ ಅನುಕೂಲ ಮಾಡಿಯವಕಾಯಿತ್ ಐನ್‌ಮನೆರ ಆರೋಢತ್‌ಂಜಿ ದೂರತ್‌ಲ್ ಕೆಟ್ಟಿಯವಂತ ಮನೆಕ್ ಕೊಪ್ಪಂದ್ ಎಣ್ಣುವ. ಈ ತರ ಆಲಪರೆ ಅಥವಾ ಕೊಪ್ಪಕೋಡ್‌ಲ್ ಸಂಸಾರ ನಡತುವವು ಪ್ರತಿಯೋರ್ ವಿಧತ್‌ಲು ಐನ್‌ಮನೆರ ಆಡಳಿತ ವಿಧಾನಕ್ ಓಳಪಟ್ಟಿತೇ ಇರಂಡು. ಐನ್‌ಮನೆರ ನೀತಿ ನಿಯಮ ಪಾವಿತ್ರ್ಯತೆಕ್ ಕಳಂಕ ಬಪ್ಪನ್ನೆಕೆ ನಡಂದ್‌ರುವಕ್ ಕಯ್ಯ. ಐನ್‌ಮನೆರ ನೆಲ್ಲಕ್ಕಿಲ್ ಪೊಲಾಕೊ ಬೈಟೊ ತೋಕ್ ಬೊಳಕ್ ಕತ್ತ್‌ಚಿಟ್ಟ ಪಿಂಞ ಆಲಪರೆ ಪಿಂಞ ಕೊಪ್ಪ ವಾಸಿಯ ಬಾಡೆಕ್ ಬೊಳ್‌ಚ ಬೆಚ್ಚವಲು. ಓರ್ ಒಕ್ಕತ್‌ರ ಪ್ರತಿಯೋರ್ ವ್ಯಕ್ತಿಕೂ ಐನ್‌ಮನೆಲ್ ಸಮಾನ ಹಕ್ಕ್ ಉಂಡ್. ಹಕ್ಕ್ ಮಾತ್ರ ಅಲ್ಲ ಐನ್‌ಮನೆರ ರಕ್ಷಣೆ ಪಿಂಞ ಪಾವಿತ್ರ್ಯತೆ ಕಾಪಾಡುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿಕೆಯೂ ಉಂಡ್. ಒಕ್ಕತ್‌ರ ಪ್ರತಿ ವ್ಯಕ್ತಿರ ಏದೇ ಶುಭಕಾರ್ಯ ನಡಕಂಡಿಕ್ ಅದ್ ಐನ್‌ಮನೆಲೇ ಆಂಡು. ಕೊಪ್ಪ ಕೋಡ್‌ಲ್ ವಾಸ ಮಾಡುವಯಿಂಗ ಪೂರ್ಣ ಸ್ವತಂತ್ರಂಗ ಆಯಿತಿಪ್ಪ್‌ಲೆ. ಐನ್‌ಮನೆರ ಆಡಳಿತಕ್ ಒಳಪಟ್ಟಿತೇ ಇರಂಡು.
ಒಕ್ಕತ್‌ರ ವ್ಯಕ್ತಿಯಡ ಮಂಗಲ, ಮಾದ, ಮಂಗಲ ಕುರಿ , ಪುತ್ತರಿರ ಕದ್ ಎಡ್‌ಪ, ಕಾವೇರಿ ಚಂಗ್ರಾದಿಲ್ ಕಣಿ ಪೂಜುವ, ಬಿಸು ಚಂಗ್ರಾಂದಿಲ್ ಕಣಿ ಪೂಜುವ, ಚತ್ತವಂಡ ಚಾವು ಕೂಟುವ, ಕುಂಞಿನ ತೊಟ್ಟ್‌ಕ್‌ಡ್‌ವ ಇನ್ನತ ಎಲ್ಲಾ ಸಮಾರಂಭ ಐನ್‌ಮನೆಲೇ ನಡಕಂಡು. ಕುಟುಂಬತ್‌ಲ್ ಏದೇ ಸಂದರ್ಭ ಮನೆಲ್ ಮೀದಿ ಬೆಚ್ಚಿತ್ ಆನ ಪಿಂಞ ನಡಕಂಡು. ಐನ್‌ಮನೆಕ್ ದೂರತ್‌ಲ್ ಕೊಪ್ಪ ಕೆಟ್ಟಯಂಡವು ನಲ್ಲ ಕಾರ್ಯಕ್ ಪೊರಡುವಕ ಐನ್‌ಮನೆಕ್ ಬಂದಿತ್ ಒಕ್ಕಪೆರಿಯವನಗುಂಡ್ ನೆಲ್ಲಕ್ಕಿಲ್ ತಪ್ಪಡಕ ಕೆಟ್ಟ್‌ಚಿಟ್ಟಿತ್, ಪೆರಿಯಯಿಂಡ ಕಾಲ್ ಪುಡ್‌ಚಿತೇ ಪೊರಡಂಡು. (ಬಾಕಿ ಬಪ್ಪ ಸಂಚಿಕೆಲ್) ಬಾಚರಣಿಯಂಡ.ಪಿ. ಅಪ್ಪಣ್ಣ, ಕುಶಾಲನಗರ
ಐನ್‌ಮನೆ ಎಣ್ಣ್‌ನಕ ಕುಟುಂಬತ್‌ರ ಮೂಲ ಮನೆ. ಅಥವಾ ಒಕ್ಕತ್‌ರ ಆದಿಸ್ಥಾನ. ಕೊಡಗ್‌ರ ಸುಮಾರ್ ಮೂಲ ನಿವಾಸಿಯಕ್ ಐನ್‌ಮನೆ ಉಂಡ್. ಆಚೇಂಗಿ ಮುಂದ್ ಮನೆ ಮಾತ್ರ ವಿಶೇಷವಾಯಿತ್ ಕೊಡವ ಜನಾಂಗತ್‌ಲ್ ಮಾತ್ರ ಕಂಡ್ ಬಪ್ಪ.